viernes, 24 de abril de 2020

Augua mansa 10.


INDA NUN ameicera peró xa nel cielo nun se vía ningúa estrella y a llúa nun era máis qu’ún arín gris entre as brumas azules da noite féndose día condo el coche nel que viaxaban enfilóu el camín da villa.
―Bon viaxe despedíuse don Felipe al baxarse delante da casa del xuez da villa y el coche arrancóu col ruido dos cascos das mulas nas pedras da caleya valleira.
―Prometinche qu’ibas ir á boda de tou ermao y pr’alló vamos... como a nena nun dicía nada, seguíu dicindo el cura: El qu’agora teis que fer é divirtirte y nun esmolerte pol que vei pasar despós, que xa cho diréi condo chegue el momento.
―Nun m’esmole miga. Sei que usté vei fer el miyor pra min... contestóu Virginia.
―Eso espero, peró quero que saibas que túa tía nun pode ferche volver, qu’é lo máis importante de todo.
―Gracias acabóu a conversación a moza.
Deixaron detrás a villa y coyeron el camín pol que xa pasara Virginia condo la llevaban pra casa da tía, peró parecíaye agora outro, inda que cos mismos baches y el misma vista desde el coche, nel qu’agora nun ye daba el aire fresco da madrugada nin deixaba chegar ningúa canción que tarariase el cocheiro. Inda nun acabara d’asomar el sol, peró xa s’osmaba qu’iba ser un día de calor, conforme se desfían as brumas da rosada entre os árboles da veira del río por a que corría el camín. Se pegaba a cara a os cristales da porta y miraba pr’arriba, inda chegaba a ver cómo iba clariando el cielo entre os árboles y, a pouquíos, iba volvendo a ella a gana de vivir como se cada paso que daban as mulas, cada volta das rodas la devolvese á qu’era antias de subir pr’aquella casa, antias que morise sou padre y naide ye gobernaba a vida como quixera fer a tía Malia.
Al llao da nena, el cura llía nel breviario cun oyo nas lletras y outro nella, reparando nel cambio de cara qu’iba mostrando conforme iban máis llonxe da villa y da tía. Inda nun taba tranquilo de todo don Benino y ben sabía que nun iba tallo hasta qu’a nena soupese el que la esperaba despós da boda del ermao, sabendo que nun se parara a ller el papel que firmara, y, máis tranquilo inda, la deixase coa qu’iba ser súa familia. Peró miyor ye parecía esperar que disfrutase da festa y fose sou propio ermao quen ye dixese qué iba ser d’ella. A esas horas xa debían tar na casa buscando a nena y volvéndose tollos a tía y el home aquel que tan seguro taba xa de qu’iba ser súa.
Noutras circustancias, igual tamén él iba tar máis esmolido del que taba, peró, despós d’escribirye al sou tutor nel seminario buscando consello, nun tía xa dudas del que debía fer y hasta permitíase sentirse orgulloso del que taba fendo por axudar a aquella nenía. Igual tampouco nun taría tan tranquilo se nun conocese tan ben á mocía aquella, tan conforme col que ye dicían, inda sendo contra el sou gusto, que taba ben seguro qu’el que ye buscara nun iba disgustalla miga, nun sendo máis rebelde ou supoñendo qu’houbese daquén que y’enchese el oyo.
A media mañá entraron nel pueblo d’Antón y nun ye sorprendéu miga al cura encontrar na casa del ermao a medio pueblo esperando á nena, que se tiróu del coche sin esperar que parase nos brazos d’Antón y da que debía ser a criada da casa. Nunca tan contenta vira a Virginia don Benino como condo la tía sou ermao abrazada e inda pasóu un pedacín hasta qu’el mozo la soltóu y volvéuse pra saludallo a él.
―Gracias por trerma de volta, señor cura foi el qu’acertóu a dicir Antón.
Ben sabían os dous que pouco tempo iba tella con él, peró naquel momento eso nun importaba, sabendo que nunca as cousas podían irye pior que coa tía. El qu’importaba era que Virginia taba prá boda, tal como yes prometera, pra ser madría y el que tuvese que pasar despós, xa pasaría, que nada malo iba buscarye aquel cura despós d’axudarye a escapar da tía.
Fóronse os vecíos y quedaron solos os da casa con don Benino y Rosía, qu’en seguida amañóu d’irse col amiga al sou cuarto falar sin que naide las sentise, deixando xuntos al cura y Antón pra que tamén ellos falasen das cousas que yes importaban a os dous: Virginia y el qu’iba pasar con ella. Muitas cousas tían que contarse as dúas amigas que nun se podían dicir por carta y outras que se yes ocurrían al ter xa tan cerca a boda qu’iba fellas case ermás, mentras, embaxo, don Benino falábaye al mozo del qu’iba ter que dicirye a súa ermá condo chegase el hora de siguir viaxe. Inda tía medo Antón qu’a tía podese reclamar á nena xa que sou padre ye dera el tutela a ella y ei tuveron un bon pedazo de charla os dous homes hasta qu’el máis novo quedóu conforme y xa máis tranquilo por súa ermá, qu’al punto chegóu embaxo con Rosía, que xa s’iba, llevando el regalo que ye fixera a madría, ben envolto pra qu’el novio nun lo vise.
Col alba del vernes, xuntóuse a comitiva da boda nel cabildro del iglesia, un peteiro de vecíos, novos os máis d’ellos, qu’allargaron el empezo cantándoyes coplas a os novios y nun era el máis callada a madría, outra vez col bon humor que sempre ye conoceran nel pueblo peró que sorprendéu al cura que la trouxera. Desqu’el cura da parroquia los casóu, desandaron el camín hasta a casa del novio pra seguir coa celebración y a festa con acurdión y todo, que nun pra nada era casa forte nel pueblo.
Xa se fía noite y empezaban os mozos a cantaryes picardías a os novios condo don Benino avisóu a Antón, recordándoye el obligación que se comprometera a cumplir antes de retirarse coa que xa era súa muyer, y encontráronse os dous mirando prá moza que nese momento bailaba toda risueña cún dos vecíos, como nunca la vira el cura; aquello que taba vendo fixo pasar úa sombra pol pensamento del cura, como úa duda de se de verdá taba acertao el que taba fendo, peró antes que determinase perguntar algo, víu erguerse a Antón pra ir unde bailaba a parexa col disculpa de bailar con súa ermá.
Nun perdéu el sonrisa a nena y hasta quixo parecerye al cura que ye medraba máis al abrazalla Antón; desde unde taba sentao podía ver qu’el mozo iba falándoye, peró nun podía sentir el que dicía. Conforme daban voltas seguindo el baile, tan pronto víaseye a cara a ún como al outra y tanto interés poñía el bon del cura en llevar de conta cómo tomaba el anuncio a nena que por nada se marea allí sentao, querendo seguiryes as voltas. Al acabarse el baile, volveron os dous á mesa, tendo medo don Benino de mirarye pra cara á mocía al ver chegar al ermao máis serio que contento xunto a novia.
Siguía el baile animao por un peteiro de parexas y, nel oscuridá qu’iba medrando coa noite, el mantel blanco rellucía como se tuvese lluz dentro, condo empezaron a prender os candiles y veu sentarse xunto a él el cura da parroquia, mentras a madría se xuntaba con outras mozas y empezaban a cantar coplas de boda, sin llograr don Benino verye a cara entre el oscuridad da noite y a lluz escasa dos candiles pra saber se ría ou choraba despós del anuncio que ye fixera el ermao. Chegáranye al cura noticias embaruyadas del qu’iba ser de Virginia y vía ver se había xeito d’enterarse dalgo claro, falando col responsable de todo. Da que soupera que trían de volta á nena, ben pensara él qu’era na máis prá boda del ermao, peró enseguida lo desengañaran as vecías y hasta súa ermá chegóu dicíndoye que la trían pra metella nun convento y a tía nun podese casalla con un veyo; despós chegara dicindo qu’era pra casalla llonxe y qu’a nena nun sabía nada del que ye tían tramao. Nun sabía ben cómo, peró todos nel pueblo foran sabendo el que pasara na casa da tía, inda miyor qu’Antón y Rosía, con ser a quen escribía Virginia, que nin ún nin el outra souperan nada dos palos que ye deran nin de nada de conto ye fixeran, nin quirían crer el que yes dicían, hasta que chegaran y el mismo cura que la tría yo contara. Esmolía máis que nada al cura el qu’a nena desobedecese á tía, qu’era quen la tía da súa mao por voluntá del padre, sin saber pra unde la iban llevar y nun quedóu tranquilo hasta que don Benino y’esplicóu todo conto tía qu’esplicar y ye prometeu qu’él mismo iba casalla como Dios manda, ou metella nel convento se daqué se torcía, y hasta ye mostróu el documento qu’a nena firmara xa, inda que, como tamén ye dixo al outro cura, nun quixera llello, dando el conforme a que taba casada por poderes col Torre.
Inda que xa máis tranquilo, nun paróu el cura hasta qu’el outro chamóu a Virginia pra falar con ella, delante d’él.
―Xa me dixo Antón que nun me lleva a un convento, se non casarme y xa ye dixen a usté qu’el que quera tá ben pra mín... ¿Podo siguir coas amigas hasta que sía hora d’irse? nin a ún nin al outro yes quedóu miga que dicir.
Nese momento erguéuse Rosía dunde taba sentada con Antón y foise pr’hacia as mozas que cantaban nun esquina da sala; xa iba sendo hora de retirarse peró nun quería a novia deixar de despedirse da madría, que, según y’acababa de dicir Antón, iba irse antes qu’ameicese camín da qu’iba ser súa casa, inda sin conocella nin saber qu’iba encontrar allí, por muito que dixesen qu’era casa búa y de búa xente. Costábaye caro á nena crer que daquén podese tar ben en casa desconocida y sin nadie de sou cerca, nin el home sequera, condo nin lo escoyera ella; tían todos que fiarse da palabra d’aquel cura, empezando por Virginia, y rezar pra que fose todo como él dicía, que non por ser cura deixaba de poder equivocarse. Nun tuvo que diciryes nada pra que la deixasen sola coa súa amiga na máis ye deron el norabúa úa por úa.
Sentáronse as dúas nenas nel banco pegao á parede y antes de dicir nada sacóu a novia d’entre el pelo ún dos alfileres que ye prendían el pano y chantóulo nel escote del corpiño a Virginia.
―Dicen que trae sorte: se eu soi feliz, tú tamén vas sello. Y eu tou ben segura que vou sello muito... ―Abrazóu nella Rosía: Gustaríame poder tar na túa, peró xa que nun podo, faime el favor d’acordarte de mín... Y teis que siguir escribíndonos. Dice el cura qu’allí naide che vei quitar de fello... ¡Se nun tuveses qu’irte...! Eu ben quería que quedases con nosoutros, peró dicen que nun podes, que se quedas aquí túa tía, ¡qu’el demonio la lleve!, pode llevarte outra vez con ella... ―Case choraba a moza. Peró se nun tás ben alló, volve, qu’aquí xa sabes que sempre vas ter sito... Y acórdate que teis que vir pral bautizo primeiro qu’haxa nesta casa...
Xa chegaban xunto a ellas don Benino y Antón, qu’era tarde y ús tían qu’erguerse ben cedo y os outros acabar de celebrar el casorio. Despedíronse os invitaos con máis coplas según salían da casa y retiráronse os que quedaban, prometendo escribirse y cuidarse muito.
Outra vez naquel cuarto que sempre fora el sou, sentóuse Virginia na cama, xa sin a tabla que se corría sola. Inda se sentían as voces dos mozos cantándoyes coplas a sou ermao y a Rosía, camín das súas casas, y al can del vecín lladrándoyes como un descosido; nalgúa casa berraba úa vaca y a curuxa de todos os braos xa taba chamando nel pico del cabazo. Acordóuse a nena qu’había quen dicía qu’a curuxa que cantaba osmaba a morte, peró aquella xa era conocida y vivía allí; intentóu poñerse a rezar peró aquello fíxoye acordarse del que ye dixera sou ermao. Así qu’al fin nun iban llevalla pra un convento, senon casalla y aquel papel que ye mandaran firmar era el sou consentemento pra fello y era como se xa tuvese casada y súa tía xa nun podía fer nada pra obligalla a volver pra con ella, nin casalla con aquel agoirón de don Gregorio, peró, entonces, ¿con quén taba casada? Con el señor Torre, dixera Antón; peró Antón nun sabía qu’había tres y ella nun sabía con cuál nin ye parecía que fose atreverse a perguntarye al cura; despós de todo conto fixera por ella, perguntarye cuál dos tres ermaos acetara cargar con ella pra llibralla de Malia y de don Gregorio, parecíaye de pouco agradecida y máis inda condo se supoñía qu’ella tía que sabello, que pra eso firmara aquel papel, y ben que y’insistira doña Cecilia pra que lo llese y ella nun quixera ferye caso, crendo qu’era un papel pral convento unde don Benino iba metella. Nese punto acordóuse de Sofía, que tanto reparara nos mozos aquellos, y del que diría condo s’enterase del que fora d’ella, se é que nun lo sabía xa desde antes qu’ella, y de todo el que falaron d’ellos y dos paseos y del baile con ellos; nun s’atrevía a nena a pararse a pensar cuál dos tres ye gustaría que fose con quen taba casada, qu’eso ye dixera Antón, que xa lo taba, inda que nun fose úa boda como a súa. Y agora don Benino iba acompañalla hasta a casa dos sogros, ou, por miyor dicir, del sogro, según el qu’ella sabía, que a muyer morrera xa fía anos; outra casa estraña, por muito qu’el cura dixese que don Esteban era un bon home, na que, por nun ter, nin iba ter marido, que ningún dos ermaos iba volver en todo el brao, según dixeran na casa de Malia, e inda que tuvese el qu’iba ser el sou home, de pouco y’iba sirvir condo nin sabía cuál era nin lo conocía pral caso de nada.
Durmíuse a nena con aquel batán na cabeza y nun lo deixóu en toda a noite, conforme tuvo soñando tolluras hasta que la despertaron us golpes na porta del cuarto. Inda nun ameicera condo saliron da casa camín da qu’iba ser a súa d’allí pr’alante; naide nel pueblo taba inda erguido y as casas mouras, sin lluz que las allumase por nayundes máis qu’as poucas estrellas qu’inda nun s’apagaran, nun parecían máis que sombras contra a noite tranquila. Nin el cura nin ella falaban nada y nel coche fía un calorín qu’axina ye fixo zarrar os oyos á nena, inda que nun iba mui tranquila pensando nel que la esperaba despós d’aquel outro viaxe, un sito, úa casa y úa xente desconocidos de todo pra ella; despertóu condo el carro deu un trompicón al coyer un camín fora da carretera principal y al abrir os oyos percatouse de que xa nun conocía de nada el sito pol qu’iban. Al sou llao, don Benino fora llendo el breviario, inda entre as maos, y púxose a mirar pra ella, acabando de despertar; procuróu enderezarse nel asiento Virginia y moyar a boca antias de perguntar únde taban. Nun ye sonóu muito el nome del pueblo qu’el cura ye dixo, peró conformóuse con saber que xa nun quedaba muito pra chegar.
―Ben sei que van tar esperándonos. Tate tranquila; xa verás que xente máis agradable son todos os da casa... se el intención de don Benino era que nun s’esmolese, nun foi el que dixo el máis apropiao pra conseguillo pos aquel “todos” fíxoye dar un respingo á nena.
―¿Cóntos viven na casa?
―Don Esteban, María, el ama, dous criaos y doña Cándida, ermá de don Esteban. Van tar esperándote como augua de mayo; tan tollos contigo y eso sin conocerte, que condo te conozan... Mira: ―Apuntóu pra fora el cura: ―é aquella casa que se ve allí. Pon ben a pañoleta y allegra esa cara que xa vamos chegar.
Quixo obedecello Virginia y, al estirar ben a roupa, encontróu el alfiler que Rosía ye dera el víspora pra que s’acordase d’ella y ye dese sorte, acaricióulo rezando pra qu’así fose condo el coche paróu na corrada da casa. Nun fía falta que naide dixese qu’era a casa forte da contornada, que ben se ye vía nas fachas, qu’hasta tía escudo y todo enriba del balcón del medio, tayao en pedra de canteiría, a misma que se vía nas esquinas y os marcos de portas y ventás. Na máis contara cinco don Benino, peró allí, na corrada da casa, había muita máis xente esperando qu’ella baxase del coche condo el cura ye deu a mao pr’axudarye a baxar. Nun ben chegara a pousar os pes nel tarrén y xa tía xunto a ella al que debía ser don Esteban, erguéndola d’un brazao, tal era de grande y forte sou sogro, pra pousalla outra vez pra que fose súa ermá quen ye tomase el relevo nel achuchón; pouco máis pequena que sou ermao, doña Cándida chuchóu nella conto quixo, toda emocionada, peró sin deixar de falarye de todo el que s’alegraban de tella con ellos y de mil cousas máis hasta que don Esteban, despós de saludar al cura, deu orden de entrar todos y pasóu el primeiro abrindo paso y llevando con él a Virginia y a súa ermá, que nun soltara inda á nena.
Sentáronla núa siya alta nel medio d’ún salón enorme y puxéronse ún a cada llao mentras os demáis iban quedándose deretos xunto á porta, según entraban; chamóu don Esteban al cura que se sentase allí con ellos y al punto entróu el ama cos criaos repartindo a todos vino dulce y rosquiyas pra celebrar a chegada da moza. Repartidas as copas y os dulces, erguéuse el home da casa y empezóu a falar dando a benvida a Virginia y a don Benino; casi contaba a nena enterarse entonces de quén era el sou marido pol discurso de don Esteban, peró nun puido ser pos, según entendéu el que dicía el home, allí debía ser ella el única que nun sabía cuál dos sous fiyos era. Acabao el discurso empezóu a xente que taba allí a desfilar por delante d’ella pra felicitalla y darye as cousías que ye trouxeran: ovos, úa botella d’anís, un pano,..., hasta flores ye llevaran, y ella nun sabía qué fer nin qué dicir, tal ye parecía qu’aquello nun tía ningún xeito, toda aquella xente pasando por delante d’ella como se la tuvesen adorando, como se fía con el Neno Divino por Navidad; peró, tal era a naturalidá con que parecían ver aquello os amos da casa, que nun ye quedóu outra á nena qu’aguantar hasta que pasaron todos y el señor Torre los despedíu pra qu’a moza podese istalarse nel qu’iba ser el sou cuarto hasta que chegase sou home.
Acompañóula doña Cándida a un cuarto grande como úa sala, con un armario tapando toda úa parede y úa cama que tía por catro das da súa casa. Vendo a cara d’asombro que poñía Virginia, y pensando entendella, enseguida aclaróu a muyer qu’aquel era na máis un cuarto temporal, mentras disponían como era debido el de matrimonio; quedóu a nena parada mirando pra ella, sin saber se dicir el que taba pensando ou callar, condo doña Cándida parecéu entender el que pasaba:
―¡Ay, mía nena! Xa sei que nun é esto al que tás feita, peró, xa verás, vas avezarte antias del que pensas. Esto nun ten miga que ver coa casa da túa tía. Aquí podes fer, dicir y dispoñer el que queras que naide che vei dicir nada; xa irás vendo cómo son as cousas aquí, así que nun t’esmolas por nada. Ben nos dixo don Benino cómo eras y pra que nun che pareza todo tan estraño, vei quedar aquí úa temporadía pra que teñas daquén con quen falar en confianza... Seguro qu’axina fais amistades na contornada, que ben cerca tá el aldea y hay máis xente da que viche aquí. Acomódate y se necesitas daqué, ou condo acabes, hemos tar por a casa y daquén haberá na cocía pra que ch’axude a encontrarnos.
Con aquello, deixóula sola naquel cuarto tan grande colocando as súas cousías por allí. Inda nun acabara de desfer el pouco equipaxe que llevara condo sentíu petar na porta y encontróuse col cura que vía ver cómo taba y perguntarye se quería ir dar un paseo con él pra ir conocendo el sito unde iba vivir y esplicarye de paso qué fora aquello que vira al chegar á casa, con tanta xente esperando por ella. Nun necesitaba Virginia ningún explicación pra entender qu’a casa dos Torre tía aquello que súa tía Malia tanto quería aparentar. De sempre aquella casa fora el axuda y todo el que necesitaban os dos pueblos dos alredores y a xente agradecíalo con cousas como a qu’ella vira al chegar; el respeto y el cariño da xente por os d’aquella casa fíayes fer aquello y muitas outras cousas que xa iría vendo e iba aprender a acetar como naturales, como xa fían os outros da casa, porque nun acetallas era el pior ofensa que se ye podía fer a aquella xente. Foran pasiando camín abaxo cruzando entre praos y eiros hasta chegar al valle unde taban as casas del aldea e inda seguiron pra chegar xunto a úa capillía na que na máis había un altarín pequeno col imaxen d’úa Virxen delante da que s’arrodiyaron os dous pra rezar un pouco antias de desandar el camín hasta a casa, a unde chegaron a conta pra xantar.
―Acaban de trer esto pra ti. ―Apurríuye úa carta don Esteban á nena.
Inda nun ben chegaran y xa daquén y’escribira allí, nun puido fer por nun dar un respingo al sentir aquello, pensando que na máis da casa de súa tía podían mandarye carta xa pr’allí y temendo que fosen obligalla a volver. Xa col medo escrito na cara miróu pra don Benino al tempo que coyía a carta, indo sentarse al sito preparao pra ella, peró el cura parecía tan tranquilo que, sin dicirye nada, apandóu un pouco os nervios de Virginia, que miróu el sobre sin remite sin saber se abrillo ou deixallo pra despós.
―Miyor será que xantemos primeiro, que nun será tan grave a cousa. Y despós vas ter máis tempo pra llella y contestalla, se qués... propuxo doña Cándida, sin darye importancia á carta.
Miróu outra vez el sobre a nena y acabóu por deixallo al pé del plato y hasta s’esqueicéu d’él mentras xantaban, falándoye os da casa d’úa cousa y d’outra pra que fose coyendo confianza, perguntándoye por sou ermao y a boda y un montón de cousas máis, de xeito que condo acabaron de xantar xa ye parecía a Virginia que llevaba naquella casa tanto tempo como na súa. Erguéuse don Esteban da mesa disculpándose por nun poder pasar sin a sesta pra siguir falando con ellos allí y detrás d’él subiron todos, cada ún pral sou cuarto, inda que xa ye dixeran á nena que nun tía porqué fer as veces se nun quería dormir a sesta, conforme s’enteraran que nunca lo fía.
Al fin sola nel cuarto, sentóuse Virginia nel pico da cama col sobre entre as maos sin acabar d’atreverse a abrillo y así tuvo un bon pedazo mirando pras lletras da direción, tan ben pintadas que parecían dibuxos máis que lletras, pensando que nun conocía a naide que las fixese tan ben, muito menos a tía, de lletra pequena y apretuñada como se quixese aforrar tinta y papel nos llibros das contas. Sentíu pasar pol camín al que daba a súa ventá un peteiro de nenos falando y ríndose, inda que non mui alto, con cuidao de nun despertar a os da casa y acabóu de dicidirse a abrir a carta.
“Querida Virginia” empezaba el escrito qu’el sou home ye mandaba pra disculparse por un tar allí pra recibilla y fer as cousas como tían que ferse y pra prometerye qu’iba escribirye contas veces podese hasta que fose pra con ella y esperaba que tamén ella y’escribise. Recorréu coa vista as lletras tan ben feitas buscando el final da carta pra ver quén firmaba, peró na máis encontróu un “X. Torre” que deixaba en dous a os candidatos: ou el máis veyo ou el máis novo, ou Xuan ou Xulián.

No hay comentarios:

Publicar un comentario