Tuvera ventando del nordés úa semá
completa hasta qu’ese día ameicera cuberto de cerzo baxo que
chegaba a cheirar a salitre. Asomada al ventano del cuarto mentras se
peñaba, vía Mina subir as nubes, fendo ondas al puxarse úas ás
outras, correndo pral monte unde parecían farrapos colgando das
canas baxas dos árboles.
—Se de tarde abre, has ir ás piñas
al común. Déixoche ei os sacos y xa iréis eu despós col burro
buscallos.
Sacudío a cabeza por resposta a nena,
acabando a taza de caldo pra marchar axina pral escola:
—Vou axudar a llabrar as patacas a ca
Maruxa y llevo al pequeno comigo. Xantaremos allí; pra ti queda ei
caldo. Hei deixar úa búa fogueirada pra que nun té frío de todo
condo volvas.
—Ta ben. Adiós.
Tal como predixera súa madre, a media
mañá xa nun quedaba gota de cerzo y el sol d’inverno brillaba
forte sin calentar miga que se sintise. Xa nel escola habia máis
sitos valleirso qu’ocupados y, como a maestra tamén quería poñer
el horto de patacas, déuyes permiso pra nun volver de tarde, dándoye
a Mina tempo abondo pra cumplir el mandao de súa madre.
Coméu el caldo non tan calente como ye
prestaría, garróu un corteyo de pan prá merenda y os sacos y botóu
a andar pral monte comunal. Os vecíos de turno tían ben coyido el
mullido y parecía que naide fora inda ás piñas qu’el vento
d’aquellos días tirara y que, al nun fer sol abondo, taban
zarradas.
—Así cábenme máis—dixo en alto,
sin pensar.
—Tamén van pesarche máis, se teis
que cargar con ellas pra casa.
Déu un respingo al sentir a voz virye
d’entre os árboles sin ver a naide nin reconocer a voz. Inda sin
atreverse a replicar, atisbóu pra únde ye parecéu que sonara y, al
bocadín, víu erguerse a figura d’úa muyer toda emanicada que veu
pr’hacia ella.
A paisana era lata y movíase seguro
entre os árboles, como se nun tuvese que mirar unde taban as reices
que podían ferye cayer, nin os artos qu’enganchasen a roupa.
Antias de chega xunto a ella, escuruxóuse coyer daqué que Mina nun
chegóu a ver y que metéu nel cesto que tría n’úa mao, el outra
metida entre os dobleces das sayas:
—Ven acó, qu’hai un bon peteiro de
piñas nesta cana rota.
Arrimóuse unde ye dicía aquella
muyer, inda sin tar mui segura de fiarse, porque nun acababa de
paercerye conocida. Reparóu na roupa que vistía a paisana y qu’era
úas das cousas qu’estrañaba nella: nun iba de mouro, como taba
acostumbrada a ver ás muyeres veyas, ni ye faltaban dentes na risa
coa qu’esperaba por ella y eso que del pano da cabeza, d’un verde
oscuro con florías, escapábanseye úas gadellas blancas como nubes
de brao. Xa taba segura que nun la conocía de nada, peró algo tía
que ya fía familiar.
—Mira, nena, ei las téis.
A mao qu’apuntaba prá cana cargada
de piñas entre as dúas si era de veya: os nouguellos acolorazaos y
máis gordos qu’os didos y el peleyo chen de pintías oscuras y, al
tempo, tan fino que deixaba ver as venas hinchadas como cordelíos
azules. Tamén a cara, véndola de cerca, taba chía d’arruguías y
manchas alredor d’ús oyos inda vites y mouros como carbóis que
tamén taban estudiándola a ella al detaye:
—Tú es Mina, ¿non?—perguntóu a
muyer, sorprendendo á nena al saber sou nome y ella nun dar en quén
podía ser.
—Si, así me chaman. ¿Y usté...?
Nun s’atrevéu a nena a supoñer quén
podía ser a paisana que volvía mirar pra ella coa risa pintada na
cara:
—Eu soi a bola de Linda. Y tú es tal
cual nos contóu.
Entendéu al fin Mina qué era el que
ye parecía conocido n’aquella muyer: un aire, algúa mueca da cara
ou del corpo, el xeito de moverse pol monte,..., recordóuye á nena
que conocera naquel prau escondido. A bola era como súa neta: sendo
como toda a xente, había algo nellas que nun acababa de cuadrar.
Mentras recoyía as piñas, a muyer nun
se movéu d’al pe d’ella y Mina, sin mirar pra ella, notaba os
sous oyos enriba:
—¿Y usté nun quer piñas?—atrevéuse
a perguntar a nena, guardando el última nel saco.
—Nun me fain falta vir tan llonxe por
ellas... Nin creu que nos deixasen. Este é el común voso y
nosoutras nun somos del llugar.
—Entoncias, ¿a qué
anda?—escapóuseye a Mina, antias de pensar se debía perguntar tal
cousa.
Ríu a paisana al percatarse del sofoco
da nena por parecer sabicheira y mostróuye el cesto:
—Ás setas. El pan de culobra que
vosoutros nun vos atrevedes apañar así tedes morindo de fame. Peró
se lo tedes nel plato comedes sin rechistar y hasta vos gusta.
Nel fondo del cesto, nel pico d’úa
cama de fuletos, llevaba peteiros de distintas setas, como ella yes
chamara: úas rosas de sombreirín case plano con un llombo nel
medio, outras naranxas y con formas raras y outras poucas gordas y
con sombreiro castaño:
—Estas son as miyores que salen aquí
y neste tempo. Metémoslas en conseva y temos pra condo nun las hai,
peró pídennos platos que las llevan...-esplicóu a muyer, botando a
andar monte alante.
Despós d’ús pasos, pousóu el
cesto, escuruxándose y sacóu el outra mao d’entre as sayas con úa
foya de cuitello nella, que brillóu al baxalla al tarrén. Foi
apartando con cuidao as foyas y a maleza rastrexa pra deixar á vista
un peteirín de sombreiros naranxas qu’empezóu a contar y botar
nel cesto.
Siguío Mina buscando piñas sin perder
de vista de todo á bola de Linda que de ralo en ralo chamaba n’ella
pra que recoyese as qu’encontraba y nun tardóu muito a nena en
chamar tamén á muyer se por casual daba con algún sombreiro
escondido por unde ella iba. Pouco a pouco foi distinguindo as clases
que ye valían á paisana y as que nin miraba pra ellas, qu’hasta
ye dixo qu’había algúas qu’era miyor nun tocallas.
Foron pasando a tarde la mar
d’entretidas y xa tían repasado el monte entero condo a muyer
encontróu el pé d’un árbol cortado al xeito pra sentarne nel y
sacar d’entre as sayas un paquetín feito con un pano:
—¿Tú nun traes merenda?
Buscóu a nena un senteiro amañao por
cerca y sacóu tamén ella el corteyo que coyera. Miróu pra ella a
paisana y estiróu a mao:
—Trae acó ese pan seco.
Apurríuyo Mina sin saber pra qué yo
pidía. Erguéuse a muyer y foi hasta un árbol seco que taba allí
cerca. Desd unde taba, sentíula a nena marmurar quedín, meter a mao
nel tronco y sacalla al punto con un puñao de cera, qu’estruñóu
nel pico del pan y volvéu pousar despós na boca del furao del
árbol. Déuye el pan á nena y foi sentarse al sou sito pra siguir
desempaquetando a súa merenda sin perder de vista el peteiro
d’abeyas que salira buscar os restos.
—Nun sei muito d’abeyas, peró
agona nun hai flores. ¿Nun yes irá mal por quitaryes el que
comen?—perguntóu Mina sin acabar de poñerse a comer.
A muyer sacara un pedazo de queixo del
paquete y, despós de llimpar a foya da navaya col pano, cortóu un
pedazo y metéulo na boca antias de respondarye, mazcándolo con
calma:
—Como a estas naide las esmelga, tein
abondo pral que queda d’inverno. Amáis, ben saben ellas unde hai
xa flores.—Apuntóu coa navaya pr’as abeyas que taban entrando y
salindo de siguido.
Siguío a nena coa vista úa que pasaba
cerca d’ella y víu que nun tía qu’ir mui llonxe: allí cerca
encontróu un peteirín rastrexo de florías marellas unde xa había
outras y qu’ella nin chegar a ver antias. Miróu alredor y axina
foi vendo máis florías entre a ganza y abeyas rumbando d’úas a
outras.
—Acaba de merendar qu’haberá qu’ir
indo—apuróula a muyer, sacudindo as faraguyas de queixo que ye
cayeran nel mandil.
Metéu a nena na boca el último
corteyo de pan y erguéuse sacundido as sayas pra quitar as aguyas
que se ye chantaran n’ellas, mentras a veya volvía llimpar a
navaya, guardábala y garraba a cesta antias d’erguerse y mirar por
riba dos árboles:
—Sin apurarnos muito, inda chegamos
al llinde del monte antias que chege a noitía. Peró nun sei eu cómo
vas fer pra llevar pra casa a carga que xuntache.
—Vei vir má col burro
buscarma—respondéu a nena, botando a andar col saco ás costas.
—¿Será buscarte a ti?—Andóu con
ella a paisana.
Sacudío a cabeza Mina, sin dicir si
nin non, deixando qu’a muyer pensase el que quixese pra nun entrar
nel asunto dos cariños de súa madre, peró da qué nel agayo
d’andar dixo máis del qu’ella quiría:
—Hay xente que nun sabe fer entender
el sou cariño.—Quixo consolalla, peró a nena volvéu sacudir a
cabeza:
—A má secóuseye el cariño, y a
gracia, y el humor, condo se foi pá.—Aballóuse a andar, buscando
el outro saco, pra nun siguir falando de súa madre.
—Deixa, nía, qu’ese llévocho eu
ou vas ter que dar dous viaxes, que cos dous nun creu que podas.
—Pos tendréi que poder se nun quer
que la vexa mía madre...
—Nun ha verme, non, que tampouco tú
me vías se nun che falase.
Siguiron cruzando el monte rumbo al
llinde del camín, al tempo qu’as sombras iban medrando entre os
árboles. Cargando cada úa col sou saco, mentras Mina iba mirando
únde poñía cada pe, vía avanzar á veya como se a maleza fose
féndoye paso. Quixo ver se era porqu´encontrara algún carreiro de
xabaril, peró nun parecía; probóu a ir detrás d’ella, peró tía
que siguir mirando únde pisaba, igual qu’antias, esquivando artos
y fuletos que podían ferye cayer, y axina a muyer volvía ir un bon
pedazo delante d’ella.
Condo Mina chegóu al camín, xa
pousara el outra el saco y outiaba na media lluz da tardía buscando
a sombra moura de daquén que vise polla nena. Pousóu ella el sou
saco y sentóuse nel pico, alentando pol esforzo:
—Ei ven un burro con daquén nel
pico. Ben sei que será túa madre—anuncióu con voz queda y sin
fatiga—. Eu vóume.
—Xa sei—cortóula a nena:—nun vou
falar d’usté a naide...—Sacudío a cabeza a muyer y xa marchaba
condo Mina perguntóu—¿Podo saber cómo se chama?
Sin volver a cabeza, a veya respondéu:
—Hermelinda.
Quedóu a nena mirando cómo coyía un
atayo pra perderse axina nel monte del outro llao del camín sin que
parecese inda naide nin sentise máis ruido qu’el que fían os
bichos nel monte: ús acomodándose pra durmir y outros empezando el
llabor da noite. Inda pasóu un pedazo hasta que sentío, primeiro, a
voz de súa madre roñándoye al burro por nun aballarse máis a
andar y, despós, os pasos da bestia nas pedras del camín.
Erguéuse a nena y puxo deretos os
sacos, vendo al fin chegar á madre:
—¡Vaya! Se sei qu´había tantas,
mándoche trer outros tres sacos, antias que veñan outros por
ellas—foi el saludo que ye deu.
Amararon os sacos a os ganchos y
botaron a andar condo xa zarraba a noite de todo, sin llúa nin
estrellas qu’allumasen el camín, por mor del cerzo que volvía
cubrir el valle.
—Apura tú delantre y vei buscar al
tou ermao a ca’l Mudo. A ver se, con sorte, xa ye deron de ciar,
qu’allí cían cedo, y tanto qu’aforro eu, sin deberyes nada, que
salío Rosía chamallo, que quedase con ella mentras eu vía buscar
as piñas.
Nun acabóu Mina de sintir as razóis
da madre pr’allargar el paso, sin importarye miga ir sola y de
noite, miyor qu’ir sentíndola roñar a ella contra todo y contra
todos. Pouco tardóu en ver entre el cerzo a llucía probe y sola da
primeira farola del aldea al pe de ca’l Mudo y al punto chegóu á
porta, xa pechada. Pollas contras mal zarradas da ventá que debía
ser da cocía colábase úa lluz escasa, cruzada as veces por sombras
de xente que se movía dentro y sentíase falar quedo.
Petóu forte coa palma na porta y
callaron as voces dentro:
—Xa vou—respondéu a voz sempre
allegre de Rosía—. Pasa, nía, ¿túa madre ven detrás?
—Si, ven col burro y mandóume vir
delantre recoyer a Berto.
—Entoncias, pasa, que seguro qu’inda
tarda un pedazo en chegar.—Seguíola pra dentro a nena hasta a
cocía—. Tou ermao tá ciando. Senta ei y cía tú tamén.
¿Gústanche as papas? ¿Con lleite ou con caldo?
Botóu un oyada al que taba comendo
todo afanado sou ermao: pasaba a cuyar polla veira das papas hasta
que enchella ben, metíala un bocadín nel conco chen de caldo
calente y llevábala á boca sin perder volta.
—A él gustáronye máis con caldo,
xa lo tas vendo, que nunca las probara de ningún xeito. ¿Nun las
prepara Malia? E verdá que nun semáis meiz, peró ben podía xuntar
pouyas das que ye dan, que tostallas y llevallas moler nun costa
tanto y tía cía pra condo fai caldo... Entoncias, ¿qué: caldo ou
lleite?—callóu al fin, poñento outro plato de papas na mesa.
—Caldo, supoño—acertóu a
responder Mina.
—Espera: vamos fer como fixo Berto.
Proba esto.
Coyéu úa cuyarada de papas y metéula
nel sou conco de lleite, dándoya pra que comese. Condo a nena ye
volvéu a cuyar, enchéula outra vez y moyóula nel conco del sou
ermao, que tan entretido taba que nin pensóu protestas, gustándoye
tan pouco como ye gustaba compartir nada con naide.
—Miyor con lleite—escoyéu, antias
que volvera coyer a palabra Rosía, qu’a casa chamaríase del Mudo,
peró ella nun perdía voz nin gana de falar.
—Mira, como eu. Que caldo xa como
todos os días...
Taba acabando el lleite condo sentiron
parar el burro frente a porta:
—Para ei que voy chamar a estos.
Ríose baxín Rosía, mandándoyes
callar a os nenos mentras salía abrir:
—Búas noites, nía. ¿Qués pasar tú
tamén ciar papas de meiz? ¿Ou tú tampouco las comiche nunca?
—Comín, nía. Y non, gracias. ¿Pos
ciaron xa esos?—Sacudío a cabeza a vecía—. Pos quedarayes pra
mañá a tortiya que deixéi feita... ¿Vides, nenos?
Xa salían da cocía antias que los
chamase, poñendo os chaquetos pra nun ferye esperar a súa madre y
darye ocasión a Rosía de botar úas das súas parrafadas sin acabo.
Coláronse pra fora entre as dúas muyeres, dando as gracias da que
pasaban:
—Outro día que coza papas, chámovos,
xa que parece que vos gustaron.—Repetiron as gracias os nenos y
botaron a andar prá casa.— Búas carga de piñas llevas, darasye
as gracias á nena, que ben che fixo el recao...
Respondéuye entre dentes algo á
vecía, afalando al burro detrás dos nenos, mentras Rosía pechaba a
porta, ríndose outra vez del malencarada qu’era aquella vecía,
sempre rozmando, que nun era raro qu’el home parase tan pouco al
sou llao, inda que nun fose máis que por nun sentilla.
No hay comentarios:
Publicar un comentario