Os secretos II. 10

10. VISITA

Subían tristóis despós de pasar un bon pedazo pensando sin dar col xeito de saber máis cousas del historia da casa condo viron un coche aparcado delante:

—Será del del obra —dixo Yayo.

—Será. Ou da que compróu a casa —replicóuye Sara, vendo salir úa muyer pr'hacia el coche.

Siguiron andando, sin perderye a vista á casa a ver se vían algo máis.

Taban chegando á casa de Naya condo viron aparecer frente a ellos el coche aquel y parar nel entrada sin baxarse naide hasta que chegaron a él.

—Búas tardes. ¿Sodes algún d'aquí? —perguntóu a condutora, baxando a ventaniya.

—D'aquí, todos. D'esta casa, eu —respondéu Naya.

—¿Sabes se tará Inés?

—Tará, nun creu que vaya en nayundes. Vou ver.

—Hasta mañá, Naya. Xa falamos —despedíronse os nenos, sin ningúa gana de marchar sin saber quén eran aquella muyer y el outra máis veya qu'iba con ella.

—¡Bulita! Perguntan por ti aquí fora. —Entróu Naya na casa.

—¿Quén é? —dixo Inés, salindo da cocía.

Baxóu a voz a neta pra contestarye:

—Pos nun sei: dúas muyeres, úa máis nova y outra por ei como tu. Tan ei fora nun coche —callóu a nena, pensando se dicirye algo máis, y, al fín, añadíu—: Tuveron antias na casa Grande.

Quedóuse detrás d'Inés, asomada á porta, desde unde viron cómo a nova y'axudaba a baxar del coche a úa muyerúa que, doblada y todo, inda se vía alta y forte. Acabóu d'erguerse a muyer conto podía, apoyada en dous bastóis, y acercóuse á casa:

—¡Ui, Xuanía! ¡Qué sorpresa! —reconceúla Inés.

—Xa ves, vou chegando —saludóula a muyer máis veya—. Esta é mía fiya, que me trae y me lleva, que xa ves que nun tou nin pr'andar. Que tu tás como sempre.

—Si, nía, vou tar. Peró, gracias a Dios, de pernas tou ben. Pasai para cocía qu'un café ben tomaredes.

Quitóuse de detrás Naya, vendo qu'eran conocidas, y foi combiarse axina pra nun perder a conversación. Condo volvéu, xa aparecera tamén Pacho y empezaran a poñerse al día del tempo que nun se vían:

—Hala, bolita, senta qu'atendo eu a cafetera —ofrecéuse pra que nun fosen botalla.

—Gracias, ninía. Esta é a nosa neta, Naya —presentóula.

—Ai, xa é úa moza y eso qu'el voso fiyo nun s'aballóu miga pra casar —sentencióu a muyer.

—Pouco máis nova debe ser qu'el pequeno meu —apuntóu el outra—. Y cada un casa condo quer ou condo ten con quén ou nun casa, que vaya afición teis en casar a todos y ben axina.

—Será porqu'a ella ye foi ben —dixo con intención Inés.

—Si, nía, vei ser por eso —ríu Xuanía y esplicóuye á nena—: Casáronme a os deciséis anos cun vecín que nunca pra nada valíu, fíxome esta fiya y outros dous y condo me propuxeron vir cos amos pra esa casa, deixéilo sin dolo. Os nenos xa mos cuidaban d'antias meus padres, así que ben podía llamberse solo.

—Nun digas eso, má, que parece que nos deixaras al garete y ben que mirabas por nosoutros. Nun pasaba semá que nun subises vernos y llevarnos todo conto se ch'ocurría, qu'él, vivindo al pé, nin perguntaba por nosoutros.

—Hala, deixade eso, que son contos veyos que nun van a nayundes —tercióu Inés—. ¿Qué vos trouxo por aquí?

—Chamóume Miguel que venderan a casa y van amañalla. Y quería vella outra vez, despós dos anos que paséi nella —esplicóu Xuana—: Condo veu esta, cuntéiye el caso y dixo de vir a ver se podíamos falar cos que la compraron.

—Peró ei hai solo obreiros; inda nun vimos por aquí al comprador —dixo Pacho.

—Xa, peró a estos daquén los contratóu y déronnos el teléfono —respondéu a fiya.

—Y xa falamos con ella y quedamos pral mércoles polla mañá, que ven vella cos que van balleiralla y ésta pode trerme, que descansa.

—¿Y sabedes quén é? ¿Conocerémosla? —quixo saber Inés, antias que perguntase el home.

—Eu non. Na máis sabemos que se chama Sara y qu'é americana; tampouco sei dúnde nin cómo veu dar aquí. El que si dixo é que quer falar con dalgún vecín que conoza el historia da casa y eu penséi en Miguel, claro, y tamén en vosoutros, qu'algo dos amos veyos saberedes máis que nosoutros.

Al sentir el nome y a procedencia, dera un respingo Naya que, despóis de sirviryes el café, quedárase apoyada na meseta, esperando que nun reparasen muito nella y nun la botasen da cocía. Tampouco el bolo puido fer por nun mirar pra ella, sorprendido tamén pol que dixera Xuana.

—¿Sónavos a vosoutros quén pode ser? —perguntóu a fiya de Xuana, reparando na reación d'ellos.

—Pode ser —respondéu Inés, que nun se movera peró pensaba el mismo qu'ellos—: Sin máis datos é difícil sabello, peró hai úa Sara que ben podera ser. ¿Y ven d'América pra ver a casa?

—Non, lleva vivindo aquí xa úa aníos. Ou vei y ven, pol que me dixo —esplicóu a fiya—. Entoncias, ¿podredes vir cono nosoutras falar con ella y ver a casa?

—Pos claro, nía. Y con gusto, qu'eu nunca tuven nella. Y por conocer a esa Sara, nun vaya ser a que nosoutros pensamos.

—¿Y poderéi ir eu tamén? —nun aguantóu máis callada a nena.

—Nun creu qu'haxa problema —respondéu a muyer máis nova.

—¿Tu nun teis clase? —perguntóuye el bolo.

—Non, qu'acabamos mañá.

Nun s'atrevéu Naya a perguntar se poderían ir tamén Sara y Yayo, que xa y'abultaba muito a comitiva y, se a Sara aquella al fin era a qu'ellos pensaban, seguro qu'acababan conocéndola igual. Ou hasta xa pode que falase cos da casa dos sous amigos y estos nun soubesen nada por andar todo el día de candinga.

Pouco máis pararon as dúas muyeres de visita y condo s'ergueron pra irse, acompañóulas Inés al coche. Quedóu Naya recoyendo a cocía, aguantando a gana de salir con ellas pra escuitar de que falaban y máis condo inda tardóu un bon pedazo a bola en volver entrar.

—Muito vos quedaba por confesar —ríu el bolo condo la víu de volta.

—Pos si, inda me contóu qu'a fiya é enfermera; y os fiyos, ún, maestro, y el outro, abogao, y perguntóume tamén por medio vecindario, empezando por Rosía y el ermao, qu'a Miguel nun ter valor de perguntarye y eso que falan muitas veces.

—¿Y esta muyer quén ven sendo? —perguntóu al fin a nena.

—Xuanía, a criada que tían na casa Grande condo queimóu —empezóu el bolo.

—A ei xa chegara eu sola col qu'escuitéi —respondéuye Naya, sentándose frente a él.

—Y amiga de túa bola, como ben viche —siguíu, sin ferye caso.

Como a nena ye rivinxise el focico, botóu úa risada y esplicóu:

—Condo veron os últimos amos, trouxeron a esta muyer con ellos pr'atender a casa, que xa oiche que taba casada y con fiyos y xa antias trabayaba pra ellos, ocupándose del outra casa, unde vivían antias de vir pra esta. Pura, el ama, taba delicada dos nervios y parece qu'el cambio de casa nun ye fixo mui ben, tanto que Xuana acabóu atendendo a casa y a muyer como se fose ella el ama. Condo a queima, volvéronse todos pral outra casa y ella siguíu trabayando pra ellos hasta que moriron. Y ben yo agradeceron que ye deixaron el caseirío de riba pra ella y pra os fiyos, que xa ves qu'aproveitaron ben el oportunidá despós de sabe Dios contas penurias pasarían de nenos, coa madre trabayando sempre pra fora y el padre sin mirar miga pra ellos. Qu'os bolos chegarían a unde chegasen cuidándolos...

—¿Y por qué Xuanía, col pedazo de muyerón que debía ser? —volvéu perguntar a nena, xa máis conforme col que ye cuntara el bolo.

—Porque na casa de riba había outra criada que tamén se chamaba Xuana y como ella da qu'empezara a trabayar era nena, chamábanye Xuanía y Xuanía ye quedóu despós de medrar. Y muito, que se agora la ves grande, nun queras pensar cómo era de nova.

Quedaron os bolos callados mirando prá nena y esperando máis perguntas, así que nun ye quedóu outra a Naya que cuntaryes que xa sabía abondas cousas del historia da casa aquella:

—Díxoye Miguel a Yayo qu'igual a casa queimara porqu'esa Pura da que falades andaba poñendo velas a os santos y pode qu'algúa prendese na parte que nun usaban, que debía ser unde vivía el tal Pedro que rondara á monxa.

Ríron os bolos:

—Xa nos estrañaba que nun anduvésedes usmiando el historia da casa —respondéuye Inés—: ¿Y qué máis aprendíchedes?

Antias qu'a nena respondese, púxose serio Pacho y perguntóu:

—¿Nun se vos ocurriría colarvos sabichar?

Pasóu gana Naya de responderye que como él, peró pensóulo miyor y dixo:

—Demos úa volta pol xardín sin ver por unde entrar. —Que nun era mentira de todo: na primeira volta nun encontraran el entrada da cocía—. Contóuye qu'a muyer taba dos nervios y que, desde a queima, nun quixeran saber máis da casa, que tampouco podían vender por nun sei qué d'úa manda.

Miráronse os bolos coa risa outra vez na cara:

—Pos é verdá que sois bús detetives —ríu el bolo—. Podíase entrar polla porta del llavadeiro.

Tocóuye entoncias a Inés perguntar:

—¿Y tu cómo sabes eso? ¿Nun se ch'ocurriría entrar?

Baxóu a cabeza el home, peró al momento volvéu erguella y respondéu rindo:

—Fun el sábado de tarde con Lalo ver cómo taba por dentro, que desde el fougo nun entráramos nella. Peró nun fixemos máis qu'asomar embaxo —aclaróu antias qu'á muyer ye dese tempo a supoñer qu'anduveran por toda a casa.

Sacudíu a cabeza a bola:

—Despós estráñaste das ocurrencias da nena. ¡Es tu pior!

—Boh. É normal que los chamen esas cousas: úa casa veya y zarrada tantos anos. Y eso que seguro qu'a os outros dous súa bola yes anduvo con contos pra meteryes medo.

Miraron outra vez prá neta que dicía que non coa cabeza:

—Nun creu que yes cuntarse nada d'esa casa. Ou a mín nun me dixeron nada.

—A verdá é que, sacando as historias que se y'ocurriran a Pura, nunca naide cuntara cousas de medo d'esa casa —dixo Inés.

—Medo xa metían abondo don Manuel y el Can condo íbamos roubaryes fruta —ríu outra vez Pacho, esperando que Naya perguntase.

—Eso contóunolo Lalo el día que vimos aberta a portalada.

—¡Vaya! Parece qu'encontrastedes ben d'informantes —ríu a bola, vendo el chasco que llevara Pacho, que xa taba preparando el historia qu'iba cuntarye á neta.

—Y Berto cuntóunos que Miguel tuvo casado con Rosía y el ermá col ermao d'ella —siguíu esplicando Naya.

—Qu'eu saiba, tuvo y tá, que nun creu qu'a estas alturas se divorciasen y el ermao y Monchía siguen xuntos, non como estos. Que Miguel debéu ver el cielo aberto condo Rosía y a madre lo botaron de casa —aclaróu el bolo, resistíndose a nun cuntarye él tamén a súa versión.

—¿Y cómo se y'ocurríu fer aquí a casa? —esta vez si perguntóu a nena.

—A casa xa la tía feita, peró nin úa nin el outra taban conformes con ella porque la fixo sin consultaryes —esplicóu Inés.

—¡Consultar, si! ¡Pediryes permiso pra gastar os cuartos, di miyor! —volvéu rir Pacho.

—Nun sías ruín, ho —riñíuye a muyer, sin muito agayo—. A verdá é qu'abondo fixo que nun las deixóu al garete col fiyo y fíxola cerca pra que nun quedase sola a veya, qu'hasta cuarto ye preparara na casa nova.

—¿Y por qué nun yes gustaba? —quixo saber Naya.

—Porque gastara os cuartos —respondéu Pacho.

—Porque se deixaban el otra casa, igual ya reclamaban os parentes —dixo Inés.

Miráronse os dous al ver que nin neso acordaban y empezóu a esplicar a bola:

—Agarrada a veya era muito, peró el que máis ye dolía era ter que deixar a casa a os amos, que parece que nunca un peso pagaran por ella y ser é d'us parentes del home que marcharan vivir á villa y ya deixaran condo casara.

—Peró ¿nun era da madre de Rosía? —estrañóuse a nena.

—Qué vei ser, nía. Pos nun ois que ya deixaron al home pra que tuvesen unde vivir, que casóu sin ter nin oficio nin beneficio. Andaba de criao d'un llao pra outro, enronchóu con esta, que taba tamén de criada, y gracias a os primos que taban abrindo un comercio na villa tuveron casa unde estiarse. Y ei sigue agora Rosía, fendo por que nun ye reclamen a casa, que dime tu se vale algo, tendo a del home ben cerca.

Sacudíu Naya a cabeza, sin entender el que ye cuntaban:

—Mirade qué ben tades de tertulia —dixo el padre de Naya.

—Menos mal que xa tein a cía cuase feita —ríu a madre, entrando detrás.

Mentras falaban, prenderan a cocía de lleña, qu'a bola dicía que nel outra nun s'amañaba, y Naya y el bolo pulgaran as patacas pra fer úa tortiya, qu'Inés xa taba cuayando.

—¿Pode saberse de qué falábades? —quixo saber Xuan.

—De Miguel, Rosía y a madre —respondéuye Pacho.

—¿Y qué ten que ver Miguel coas outras? —perguntóu a nora.

Miraron todos pra ella, estrañados:

—¿Tu tampouco sabías que Rosía y Miguel taban casaos? —ríu Naya.

Sacudíu a cabeza a madre:

—Nunca tal sentira.

—Casaos y separaos y cada ún vivindo na súa casa. A ver, Rosía non, que parece qu'a casa nun é súa —esplicóu a nena.

—Creu que fai tempo que xa lo é —correxíu el padre y como todos mirasen pra él, dixo—: Hai anos que ya compróu Miguel, inda vivía a madre, non foran botallas y tuvese qu'acoyellas. Ou eso dixera al pouco d'ir vivir solo —ríu el home.

—Entoncias, ¿botáronlo ou foise él? —perguntóu Naya.

—Tanto nun sei, el que si sei é que ben feliz vivíu solo desde el primer día, sin naide roñándoye al pé. Tamén dito por él.

—¿Y a qué se dedicóu, despós de tar de caseiro na casa Grande? —siguíu perguntando Naya.

—Él nun tuvera de caseiro, foran os padres. Él embarcárase desde novo y d'eso se retiróu —respondéu el bolo.

—Hala, deixade os contos y vamos ciar —cortóu a charla Inés, sacando a tortiya da sartén —que tu inda teis que madrugar mañá.

—Boh, pral que vamos fer —machóu a nena.

—Eso díceslo hoy, peró xa te veremos mañá condo vos despidades del escola y dos maestros —ríu a madre, pasándoye a mao polla cabeza.

—¿Vas ir?

—Iremos todos, qu'eu pedín a mañá —respondéuye el padre.

—Y con Sara, ¿irá daquén? —perguntóu a bola, esmolida pol outra nena.

—Cuntan ir os ermaos, seguro.

—Y el padre tamén, que pidíu permiso condo eu.